The future belongs to Africa
‘The future belongs to Africa’. Het was de slogan van Okwui Enwezor, de in 2019 overleden, Nigeriaanse curator, die zich hard maakte voor een nieuwe, moniale benadering van kunst. Met zijn grootschalige tentoonstellingen, waaronder zijn Documenta in 2002, verdreef hij de Europese en Amerikaanse kunst uit de centrale positie.
Gepubliceerd in MUZE 4, winter 2023
Dat the future to Africa belongs, bewijst ook Africa Supernova in Kunsthal KAdE in Amersfoort. De tentoonstelling toont ruim 125 kunstenaars uit 33 Afrikaanse landen, een dwarsdoorsnede van de privécollectie Afrikaanse kunst van Carla en Pieter Schulting.
Eerst even iets ophelderen: Afrikaanse kunst bestaat niet. Afrika is een enorm continent, het eerst bewoonde continent op aarde, nota bene. Het bestaat uit 54 landen, er worden tweeduizend talen gesproken en er wonen meer dan een miljard mensen. Een kunstenaar uit Marokko maakt heel ander werk dan een kunstenaar uit Zuid-Afrika.
Die grote verschillen, daar gaat het de Schultings om. Hun verzameling weerspiegelt het zelfbewustzijn waarmee de kunstenaars op het continent naar zichzelf en hun positie in de wereld kijken. De kunstenaars komen uit Zuid-Afrika, Ghana, Nigeria, Ivoorkust, Kameroen, Oost-Afrika (Kenia, Oeganda, Ethiopië) en Noord-Afrika (Algerije, Marokko, Egypte).
Explosie van creativiteit
Het echtpaar verzamelt alleen werken waar ze van houden, die hen in het hart raken. Het resultaat: een ware explosie van creativiteit. Vandaar ook Africa Supernova, bedacht door de Nigeriaanse curator Azu Nwagbogu. De tentoonstellingstitel reflecteert niet alleen hoe Afrikaanse kunst in één klap de kunstwereld heeft veroverd, maar ook dat de collectie zo gevarieerd is, dat ie niet in een hokje past.
Oluwole Omofemi
In de collectie opvallend veel jonge kunstenaars. Oluwole Omofemi (1988) uit Ibadan, Nigeria is een van hen. Hij maakt opvallende, indringende portretten van onafhankelijke Afrikaanse vrouwen, waarin haar een belangrijk onderdeel van hun identiteit is. Hij schildert halo-achtige afro’s, cornrows, kortgeschoren haar en volledig kale hoofden. Allen even zelfbewust en trots. Voor Omofemi staat haar voor de kracht van de vrouw. Een artistieke metafoor voor vrijheid en macht.
Laetitia Ky
Ook in het werk van Laetitia Ky (1996) uit Abidjan, Ivoorkust speelt haar een belangrijke rol. Met behulp van wol, draad, dreadlocks en extensions maakt ze sculpturen in haar eigen haar. Zoals haar voorouders in de pre-koloniale tijd haarstijlen gebruikten om te communiceren over hun leeftijd, religie en status, zo gebruikt Ky haar haar om politieke statements te maken. Zo maakte ze een sculptuur van een man die de rok van een vrouw optilde, gebeeldhouwd in vlechten, en kaart ze met haar haarsculpturen genitale verminking van vrouwen en anti-abortuswetten aan.
Moffat Takadiwa
De grote, tapijtachtige sculpturen van Moffat Takadiwa (1983) uit Karoi, Zimbabwe hebben een even grote zeggingskracht. Van rondslingerend afval (tandenborstelkoppen, flesdoppen, computerchips) maakt hij nauwgezette muursculpturen waarin hij de koloniale erfenis van Zimbabwe belicht. Zijn werk wordt sterk beïnvloed door de weefcultuur van het Korekore-volk, waartoe Takadiwa behoort. Met afgedankte objecten erkent hij het belang van traditionele kennis en biedt hij tegenwicht aan de westerse dominantie, die de rijke geschiedenis van Zimbabwe vrijwel volledig heeft uitgewist.
Miska Mohmmed
Miska Mohmmed (1995) mengt kleuren tot een magische mix die ‘vergeten plaatsen’ oproept. Geboren in Khartoem, de hoofdstad van Soedan, waar de Blauwe Nijl uit Ethiopië en de Witte Nijl uit Oeganda samenkomen, wordt ze geïnspireerd door de Nijl. Dat zie je terug in haar schilderijen. Ze maakt semi-abstracte landschappen en zeegezichten, waarin ze haar gevoelens en de energie die ze oppikt van de plek waar ze schildert, probeert vast te leggen.
Sungi Mlengeya
Zet er de minimalistische, zwart-witte portretschilderijen van Sungi Mlengeya (1991) uit Dar es Salaam, Tanzania tegenover en je krijgt een idee van de reikwijdte van de collectie. Mlengeya maakt grote acryl-schilderijen die op een merkwaardige manier gebruik maken van negatieve ruimte. De meesten bestaan uit donkere figuren in zwart- en bruintinten tegen een perfect witte achtergrond, een eerbetoon aan de vrouwen om haar heen.
Grote verhalen
Wie de rijke beeldtaal van de kunstenaars in de Schulting Collectie bekijkt, voelt de lange geschiedenis, de ervaringen en de grote verhalen die klaar zijn om verteld te worden. Belicht vanuit het persoonlijk perspectief van de Schultings, maar met een universele ondertoon.
The future belongs to Africa.
Dit vond ik ook leuk om te doen: